ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΑ ΔΕΝΤΡΙΚΑ Έτσι ονομάζεται ένα μέρος έξω από το χωριό, επειδή έχει πολλά είδη δέντρων. Παλιότερα εκεί ήταν ένας μικρός συνοικισμός. Εδώ βρίσκεται και μια παλιά βυζαντινή εκκλησία, αφιερωμένη στην Παναγία με μοναδικές αγιογραφίες.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΟ ΝΤΙΠΛΟΧΩΡΙ Ναός με μοναδικές βυζαντινές τοιχογραφίες. Σε εντοιχισμένη πλάκα, που βρίσκεται πάνω από την πόρτα στην είσοδο της εκκλησίας, αναφέρεται ότι κατασκευάσθηκε το 1417 από κάποιον ΛΕΩΝΤΑΚΗ ΤΡΟΥΛΙΝΌ.

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Εξωκλήσι του χωριού με πανοραμική θέα προς το κάμπο της Κοξαρές.

ΑΛΑΤΣΟΠΕΤΡΑ Τοποθεσία του χωριού με θέα το ΛΥΒΙΚΟ ΠΕΛΑΓΟΣ οι εναλλαγές του τοπίου είναι μοναδικές.

ΑΪ ΓΙΩΡΓΗΣ Εκκλησάκι μέσα στο χωριό, οπου βρίσκεται και το νεκροταφείο. Η εκκλησία αυτή χρονολογείται επί βυζαντινής εποχής και στο εσωτερικό της περιέχει σπάνιου είδους βυζαντινές αγιογραφίες.

ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ Εκκλησία που βρίσκεται μέσα στο χωρίο ,ε αγιογραφίες που χρονολογούνται επί βυζαντινής εποχής.

ΑΪ ΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΡΙΓΟΛΟΓΟΣ Η περιοχή αυτή βρίσκεται πάνω σ’ ένα λόφο, εφτακόσια μέτρα δυτικά από το χωρίο, στη μέση της απόστασης Μουρνέ-Επίζυγος. Την ονομασία την πήρε από το ομώνυμο εκκλησάκι του Αη Γιάννη του Ριγολόγου.

ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΣΗΣ Στην τοποθεσία Λάκκος, όπου υπήρχε παλιά και το χωριό Μουρνέ, τα χρόνια που οι Τούρκοι είχαν κατακτήσει την Κρήτη, υπήρχε μια εκκλησία, που ονομαζόταν Βλάσσης, βυζαντινού και αργότερα βενετικού ρυθμού. Όλοι ήξεραν την εκκλησία αυτή για την πολύτιμη καμπάνα της που ήταν χρυσή όπως έλεγαν. Οι χωριανοί που ήξεραν ότι οι Τούρκοι άρπαζαν τα πολύτιμα πράγματα που έβρισκαν μπροστά τους, θέλησαν να κρύψουν την καμπάνα για να μην την πάρουν, με την ελπίδα ότι κάποτε το χωρίο θα ελευθερωνόταν και θα μπορούσαν να την ξεθάψουν. Τα χρόνια όμως περνούσαν κι εκείνοι που έθαψαν την καμπάνα πέθαναν. Έτσι ακόμα να βρεθεί.

Μια κοπέλα ξυπνώντας ένα πρωί διηγήθηκε στη μητέρα της το όνειρο που είχε δει το προηγούμενο βράδυ. Είδε ένα γέρο που της είπε ότι η καμπάνα του Άη Βλάσσης βρίσκεται θαμμένη σε ένα χωράφι τους στον Πάνω Λάκκο. Της είπε ότι θα ξαναονειρευτεί, προτού παντρευτεί, για να της δείξει σε ποιο σημείο είναι. Η κοπέλα όμως παντρεύτηκε, αλλά ο γέρος δεν ξαναεμφανίστηκε στο όνειρο της. Πολλοί που έχουν γύρω από την εκκλησία οικόπεδα έχουν ψάξει, αλλά οι προσπάθειες τους πάνε χαμένες.

Ιστορικά στοιχεία για την ίδρυση του χωριού δεν είναι γνωστά. Πρώτη μαρτυρία για την ύπαρξη του απαντούμε στην απογραφή των οικισμών της Κρήτης του 1577 Ενετού Barozzi. Επίσης αναφέρεται στις απογραφές του 1583 του Castrofilaca και του 1630 του Basificata. Στις ίδιες απογραφές περιλαμβάνονται και οι οικισμοί που προαναφέρθηκαν (Χαντάκι, Μαυρίκη, Λαγκά, Λάκκος, Ντιπλοχώρι, και Επίζυγος).

Οι οικισμοί αυτοί άκμαζαν κατά την Ενετοκρατία όπως δείχνουν οι τοιχογραφίες στις εκκλησίες των οικισμών και των γύρων περιοχών στα Δεντρικά (Χαντάκι) η Παναγία που έχει τοιχογραφίες σε δύο στρώματα, στο Λαγκά ο Άη Γιώργης στα Ποτιστήρια, στο Ντιπλοχώρι ο Άη Γιάννης (καμένος) και η Παναγία με κτητορική επιγραφή. Στο Λάκκο ο Άη Βλάσσης και ο Άη Αστράτηγος (Αρχάγγελος Μιχαήλ) και στην Επίζυγο η Αγία Παρασκευή και Η Αγία Μαρίνα με κτητορική επιγραφή. Υπάρχουν ακόμη ο Άη Γιώργης στο Μαλαθρέ με τοιχογραφίες σε τρία στρώματα και η κατεστραμμένη εκκλησία του Αφέντη Χριστού στην κορυφή του Ντιπλοχωριανού Αοριού με ίχνη τοιχογραφιών στους τοίχους των θεμελίων της μια και οι υπόλοιποι τοίχοι είναι γκρεμισμένοι από πολλά χρόνια. Οι οικισμοί Μουρνέ, Χαντάκι, Μαυρίκη, Λαγκά, Ντιπλοχώρι, Λάκκος και Επίζυγος, δεν κατοικούντο μόνο κατά την τελευταία εβδομηκονταετία της Ενετοκρατίας αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας όπως προκύπτει από τούρκικά έγγραφα της εποχής εκείνης. Η Μουρνέ και ο Λάκκος ειδικότερα αναφέρονται σε τουρκικά έγγραφα του 1658, ο Λάκκος και το Ντιπλοχώρι σε τουρκικό έγγραφο του 1659. μετά την επανάσταση του 1821, κατά την απογραφή που διενήργησε η Αιγυπτιακή Διοίκηση Κρήτης το 1831 κατοικούντο τα χωρία Μουρνέ, Λάκκος και Ντιπλοχώρι. Και τα τρία αυτά χωρία κατοικούντο κατά την απογραφή του 1821. Επομένως τα χωρία Χαντάκι, Μαυρίκη, Λαγκά και Επίζυγος ερημώθηκαν η καταστράφηκαν είτε στη διάρκεια του Βενετό-Τουρκικό πολέμου για την κατάληψη της Κρήτης είτε κατά τις πρώτες δεκαετίες της Τουρκοκρατίας. Η Μουρνέ παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αμιγές Ελληνοχριστιανικό χωριό. Οι κάτοικοι της έλαβαν μέρος στις επαναστάσεις κατά των Τούρκων για την Λευτεριά του νησιού. Μουρνιανοί πήραν επίσης μέρος στους αγώνες του έθνους για την απελευθέρωση της Μακεδονίας (Μακεδονομάχοι), στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913, στη Μικρασιατική εκστρατεία στον ελληνοϊταλικό πόλεμο στην Αλβανία και πολλοί ήταν οργανωμένοι και έδρασαν στην αντίσταση κατά των Γερμανών.

Η μείωση του πληθυσμού της Μουρνές κατά τις τελευταίες δεκαετίες οφείλετε στη μετανάστευση προς τα αστικά κέντρα της χώρας με κυριότερη κατεύθυνση προς την περιοχή της Αθήνα και τον Πειραιά όπου είναι εγκατεστημένοι περίπου χίλιοι Μουρνιανοί που έχουν συγκροτήσει Σύλλογο Μουρνιανών << Η ΜΟΥΡΝΕ >>. Οι σχετικοί περισσότεροι είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή της Κοκκινιάς (Νίκαιας) του Πειραιά όπου στην συνοικία Άσπρα Χώματα υπάρχει γειτονιά με την ονομασία << Μουρνιανός >>. Εκεί εχει την έδρα του ο Σύλλογος των Μουρνιανών.

Η Μουρνέ εκτός από έδρα κοινότητας αποτελούσε και την έδρα Δημοτικού Σχολείου, Πρακτορείο ΟΤΕ και εκπολιτιστικού συλλόγου, ενώ συνεχίζει να αποτελεί έδρα ενορίας και Γεωργικού Συνεταιρισμού.

Η κοινότητα της Μουρνές ιδρύθηκε με το προεδρικό Διάταγμα 26/1/1925. την κοινότητα απάρτισαν αρχικά οι συνοικισμοί Μουρνέ, Λάκκος και Ντιπλοχώρι (επίσημη ονομασία Διπλοχώρι). Προηγουμένως από το 1914, η Μουρνέ αποτελούσε έδρα αγροτικού Δήμου (=κοινότητα) και ακόμη παλαιότερα ανήκε στο Δήμο Λάμπης. Πρόεδρος της κοινότητας ( συμπεριλαμβανομένων και των Δημάρχων) της περιόδου (1914-1924) διατέλεσαν 19 Μουρνιανοί. Ας σημειωθεί πως οι 17 από τους 19 ήταν αγρότες με μόρφωση στοιχειώδους εκπαίδευσης.

test